‘CVS (chronisch vermoeidheidssyndroom) en fibromyalgie, zit dat werkelijk tussen mijn oren?’ Deze vraag krijg ik wekelijks te horen. ‘Mijn lijf doet al jarenlang vreselijk lastig, hoe kunnen mijn klachten dan psychisch zijn?’ Ik zie ze dan twijfelen, die cliënten van mij. Ik voel ze innerlijk heen en weer slingeren, van links naar rechts en van boven naar onder.
Hun binnenkant op zijn kop staand. Ze voelen zich in de tang gehouden,in een wurggreep, van geen kant op kunnen. En toch zit er ergens een diepgeworteld sprankeltje hoop. Zonder die hoop op verandering zaten ze daar niet, schuin tegenover mij. Waarom willen deze mensen per se weten of iets exclusief tot het lichaam of de geest behoort? En draagt deze zoektocht bij tot iemands welzijn?
Meer dan een decennium kijk ik met een vergrootglas naar diagnoses zoals o.a. CVS en fibromyalgie. Dit vanuit een bijzondere interesse in wat er aan de binnenkant
te vinden is bij mensen wiens lijf om medisch onverklaarbare redenen lastig doet. Als psychotherapeute ga ik dagelijks met plezier met hen samen op pad. Het is een voorrecht om binnen te mogen kijken in hun leefwereld, hun gedachten, emoties,… En nog meer om te mogen aanhoren hoe de vroegkinderlijke ervaringen hun hersenen hebben gevormd. ‘Je moet je geschiedenis kennen om te kunnen begrijpen waar je vandaag tegenaan loopt.’ Dit is één van mijn mantra’s. Waarom? In die levensgeschiedenis zijn aanknopingspunten te vinden waarom lijven moeilijk gaan doen.
‘Ik ben niet ziek. Ik zit gewoon vast.’ Zo vatte Veerle - een vrouw op middelbare leeftijd, 35 jaar chronisch vermoeid en fibromyalgielijder - haar vierde psychotherapiesessie aan. Het besef dat de opdeling tussen lichaam en geest onnatuurlijk is, was de eerste van een reeks eye-openers. De slinger van twijfel, dat er wat mis was in haar hoofd, stopte na jaren ‘eindelijk’ met bewegen. Hij verdween als sneeuw voor de zon en maakte ruimte voor het inzicht dat de geest slechts een onderdeel is van een groter geheel. Dat die geest te veel aanzien en macht had verworven en het voelen helemaal onder de radar van het bewustzijn verborgen hield, verruimde ook haar blik. Daar was ze zich tot dan toe nog niet van bewust. Veerle ontdekte gaandeweg dat het denken, het gedrag, de emoties, de zintuiglijke indrukken, de lichaamssensaties, de bewegingen… allemaal verschillende manieren zijn waarop het lichaam zich kan uitdrukken. Dat het verschijningsvormen zijn van één en hetzelfde systeem. Het kwartje viel dat Veerle verstrikt zat in oude patronen. Ze besefte dat die geest zich eenvoudigweg en enkel dankzij dat lijf kan tonen. Dat er geen of geest of lichaam is. Dat alles er is dankzij dat lijf. Dat hooguit de klemtoon wat meer op het ene dan op het andere kan liggen. En vooral: dat die CVS en fibromyalgie absoluut NIET tussen de oren zitten.
Je kan maar begrijpen waarom lijven moeilijk doen als het hele plaatje ‘mens’ aandacht krijgt. Dit betekent kijken, niet alleen naar dat lichaam of die geest, maar ook naar hoe lichaam en geest met elkaar dialogeren en interageren . In dat gebied bevinden zich sleutels die tot verandering kunnen leiden. Wil je ze vinden en kunnen gebruiken? Dan is een eerste noodzakelijke stap om verder te kijken dan de hokjes en een holistische bril op te zetten: de mens als fysiek én mentaal én sociaal én spiritueel wezen. Ja, ook een spiritueel wezen! Want verlangt niet iedereen naar een zinvol leven?
Veerle keek vanuit deze bril naar haar geschiedenis, haar sputterende lijf en de tang waar ze in gevangen zat. Ze was zich er niet van bewust dat ze op jonge leeftijd leerde om haar angsten en boosheid te onderdrukken. Dat ze niet had geleerd om er op een gezonde, natuurlijke manier mee om te gaan. Ze werd zich ervan bewust dat dit een grote impact had op de werking van haar lichaam. In de therapie gingen we vervolgens op zoek naar nieuwe manieren om met haar angsten om te gaan. Daarna zijn we met de emotie boosheid aan de slag gegaan. Het patroon van het onderdrukken van emoties verdween en ruimde plaats voor nieuwe emotieregulatiemechanismen. De klem waarin Veerle decennialang gevangen zat, begon stilletjesaan te lossen. De pijn en vermoeidheid namen af.
Met een boodschap als ‘het zit tussen de oren’ voelen patiënten zich niet erkend in hun lijden. Het zorgt ervoor dat ze blijven rondslingeren in twijfels. Het Belgische gezondheidssysteem is in hetzelfde bedje ziek als wie te maken heeft met CVS en fibromyalgie. Het zit evenzeer opgesloten in de gevangenis van het hokjesdenken.
Wij, westerlingen, pretenderen er een ‘moderne’ samenleving op na te houden. In zekere zin, kunnen we ons ook als dusdanig beschouwen. Toch pleit ik voor een meer bescheiden houding. De de lichaam-geest opdeling is ouderwets en gedateerd. In het mens-worden en mens-zijn werken al de aspecten die Moeder Natuur te onzer beschikking heeft gesteld, onophoudelijk als één geheel samen. Is het niet aangewezen terug te keren naar deze ‘roots’ willen we (anno 2022-bijna2023!) deze samenleving en dit gezondheidssysteem/sociale zekerheid als hedendaags bestempelen?
Laten we alsjeblief de koppen bij elkaar steken en al de bestaande, waardevolle kennis delen, bundelen en met elkaar verbinden. Laten we eigenbelangen opzijzetten en dialogeren over hoe we vorm kunnen geven aan een maatschappij en gezondheidsssysteem waarin de mens in zijn totaliteit centraal staat. Want: in een dergelijke benadering liggen sleutels die het geluk, de gezondheid en het welzijn bevorderen. En: hier ligt potentieel voor het vormgeven van een meer betaalbare gezondheidszorg, waar mens en maatschappij dringend nood aan hebben. Vinden we het de moeite waard om als MMM’s - moedige moderne mensen – hierover te brainstormen?
(auteur: Diane Vandevenne. Als psychotherapeute werkt ze vooral met mensen wiens lijf om medisch onvoldoende verklaarbare redenen moeilijk doet. Ze is auteur van onder andere de boeken ‘Moeder, waarom denken we? Baas in eigen hoofd’, ‘Uit de schaduw: een andere kijk op CVS en fibromyalgie’.)
Commentaires