Klare, heldere taal is taal die iedereen kan begrijpen. Dit is iets wat de media de laatste maanden geregeld onder de aandacht brengen. Het vereenvoudigen van taal gebruikt door overheidsinstanties, rechtsspraak, financiële instellingen… Het kan het leven wat of zoveel gemakkelijker en aangenamer maken. Ik ben grote fan van duidelijkheid en houd niet zo van het ‘rond de pot draaien’.
Ik schreef een boek ‘uit de schaduw: een andere kijk over CVS en fibromyalgie’. Als ik met mensen in communicatie treedt over de inhoud van het boek krijg ik geregeld de vraag of deze problematiek dan ‘tussen de oren zit’. Sommige mensen zijn hierover heel open. Anderen steigeren, alleen al bij de gedachte dat de stempel van ‘het zou tussen de oren kunnen zitten’ gedrukt zou kunnen worden. Dat steigeren vind ik heel terecht.
Want wat is de werkelijke betekenis van de uitdrukking ‘het zit tussen de oren’? Is dit wel een juiste uitdrukking? Is het logisch dat deze uitdrukking gebruikt wordt? En wat is de draagwijdte ervan? Dekt deze uitdrukking de volledige lading?
Als we goed luisteren naar wat er gezegd wordt, dan hoor je het volgende: het-zit-tussen-de-oren. Dus iets speelt zich af in de zone van het fysieke lichaam tussen het linker- en het rechter oor, het gebied dat zich uitstrekt van de ene oorschelp tot de andere. Er is iets niet in orde ter hoogte van het oor, de neus, de ogen en een heleboel hersencellen die zich in die zone bevinden. De functie van al deze hersencellen ken ik niet, evenmin de psychologische processen hieraan verbonden. De uitdrukking ‘het zit tussen de oren’ vertelt dat er iets tussen de oren zit, wat niet juist is, of wat er teveel is, of wat verstoord is. Zit er misschien een stoorzender op de bekabeling in dit gebied? Wat zit daar precies dat niet oké is?
Dat men met deze uitdrukking doelt op het psychische, weet ik wel. Waar het om gaat is dat mensen uitdrukkingen gebruiken, vaak onbewust en automatisch zonder stil te staan bij de draagwijdte van hun woorden. Dat is wat ik wil aankaarten. Het gebruik van ‘het zit tussen de oren’ wordt collectief gebruikt en lijkt een sociaal aanvaarde uitdrukking te zijn om te verwijzen naar het psychische. Klopt deze verwijzing wel? Wordt de juistheid van deze verwijzing in vraag of ter discussie gesteld?
Is het correct om een gezondheidsprobleem te catalogeren als ‘het zit tussen de oren’? Zijn mensen niet een geheel van lichaam en geest? Zijn beide niet onlosmakelijk met elkaar verbonden en continu van invloed op elkaar? Kunnen ze zonder elkaar? Wat is een lichaam zonder een geest? En wat is een geest zonder dat lichaam?
Gezondheidsproblemen belangen het hele wezen van de mens aan. Een ziek lichaam, een puur lichamelijke aandoening heeft invloed op het geestelijk functioneren en vice versa. En omgekeerd geldt ook dat een ‘puur geestelijk probleem’ ook zijn invloed heeft op het lichamelijk functioneren. Zou het niet beter zijn om dit taalgebruik aan te passen? Zou het niet beter zijn als de vlag de gehele lading zou dekken en het gehele wezen van de mens benoemd wordt? Mochten we in de toekomst spreken over ‘het belangt het hele mens-zijn aan’ in plaats van ‘het zit tussen de oren’ zou er dan niet meer respect gecreëerd worden?
Dit is een kleine bijsturing in het taalgebruik die een grote wereld van verschil kan bewerkstelligen. Een helderdere taal op dit vlak maakt plaats voor meer respect, vriendelijkheid, begrip, medeleven, mededogen, verdraagzaamheid, tolerantie… een betere wereld.
Comments